Partitë e ekstremit të djathtë kanë shënuar fitore të mëdha në zgjedhjet parlamentare të Bashkimit Evropian, duke i shkaktuar humbje kancelarit gjerman Olaf Scholz, presidentit francez Emmanuel Macron dhe kancelarit austriak Karl Nehammer.
Sipas Al Jazeera, ndërsa partitë kryesore mbanin kontrollin e Parlamentit Evropian prej 705 anëtarësh, blloku 27 anëtarësh “u rrotullua dukshëm në të djathtë”.
Në Francë, “Tubimi Kombëtar – NR” i Marine Le Pen i dha një disfatë Rilindjes centriste të Macron, saqë udhëheqësi francez bëri thirrje për zgjedhje të parakohshme legjislative, një manovër e rrezikshme që mund t’i shkaktojë humbje të mëtejshme partisë së tij dhe të pengojë tri vitet e mbetura të mandatit të tij presidencial.
NR parashikohet të fitojë rreth 33 për qind të votave dhe 31 vende në Parlamentin e ardhshëm Evropian – më shumë se dyfishi i pjesës së Macron prej 15 për qind.
Dhe Macron e pranoi shkallën e humbjes.
“Kam dëgjuar mesazhin tuaj, shqetësimet tuaja dhe nuk do t’i lë pa përgjigje… Francës i duhet një shumicë e qartë për të vepruar në qetësi dhe harmoni”, tha Macron, duke shtuar se thirrja e zgjedhjeve të parakohshme tregoi përkushtimin e tij ndaj idealeve demokratike.
Në vendin fqinj, në Gjermani, Alternativa për Gjermaninë (AfD) e ekstremit të djathtë zuri vendin e dytë, duke nënvizuar fuqinë e partisë përpara zgjedhjeve federale të vitit të ardhshëm.
Partia euroskeptike parashikohet të sigurojë më shumë se 16 për qind të votave, shfaqja e saj më e mirë ndonjëherë dhe një pjesë më e lartë e rezultateve se të tri partitë në koalicionin e Scholz.
Aleanca konservatore e Unionit Kristian Demokrat dhe Unionit Kristian Social, të cilët janë në opozitë në nivel federal, kryesuan sondazhin me rreth 30 për qind të votave.
Të Gjelbrit e Gjermanisë ishin humbësit më të mëdhenj të dielën, duke rënë me 8.5 pikë përqindje në 12 për qind, të ndëshkuar nga votuesit për koston e politikave për të reduktuar emetimet e CO2 – në përputhje me pritjet për partitë mjedisore në të gjithë Evropën.
Partia Social Demokrate (SPD) e Scholz-it dhe partneri i tretë i koalicionit, FDP pro-biznesit, parashikohej të fitonin rreth 14 për qind dhe 5 për qind të votave respektivisht, nga 15.8 për qind dhe 5.4 për qind në zgjedhjet e mëparshme.
Fitorja e AfD-së vjen pavarësisht nga një sërë skandalesh dhe polemikash, duke përfshirë atë të kandidatit të tyre kryesor që deklaroi se SS, forca kryesore paraushtarake e nazistëve, “jo të gjithë ishin kriminelë”.
Bashkë-udhëheqësja e AfD-së, Alice Weidel, tha se “njerëzit janë të mërzitur nga kaq shumë burokraci nga Brukseli”.
Veç këtyre, në Austri, Partia e Lirisë së ekstremit të djathtë fitoi gati 26 për qind të votave, duke kryesuar për herë të parë një votim mbarëkombëtar.
Partia Popullore konservatore në pushtet (OeVP) mori mbi 24 për qind të votave, e ndjekur nga Social Demokratët me rreth 23 për qind dhe të Gjelbrit me gati 11.
Ndërkohë, kryeministrja italiane Giorgia Meloni e pa pozicionin e saj të forcuar pasi Vëllezërit e saj populistë të krahut të djathtë të Italisë dyfishuan vendet e saj në parlament.
E djathta ekstreme gjithashtu performoi mirë në Holandë, me Partinë për Lirinë kundër imigracionit të Geert Wilders që parashikohet të fitojë gjashtë vende, vetëm dy vende më pak se totali i marrë nga partitë e qendrës së majtë dhe të gjelbër.
Partitë e majta dhe ato të gjelbra patën një paraqitje më të mirë në vendet skandinave, me partitë e ekstremit të djathtë dhe populiste në Suedi, Danimarkë dhe Finlandë që panë rënien e votave të tyre.
Në Hungari, nacionalisti Fidesz i kryeministrit Viktor Orban fitoi më shumë vota, por humbi terren të rëndësishëm në krahasim me zgjedhjet e vitit 2019.
Megjithatë, Orbán pretendoi fitoren në një fjalim para mbështetësve në një ngjarje partie të dielën mbrëma. Sfiduesi kryesor i Orbanit, partia Tisza e Peter Magyar, mori rreth 30 për qind të votave.
Megjithatë, në përgjithësi, thekson Al Jazeera, grupet kryesore dhe pro-evropiane mbetën forcat dominuese, me partitë e qendrës së djathtë dhe të qendrës së majtë në rrugën e duhur për të siguruar një shumicë të pakësuar në parlamentin prej 705 anëtarësh.
Kështu, Partia Popullore Evropiane (EPP) është në rrugën e duhur për të qenë grupimi më i madh me 189 deputetë, të përforcuar nga fitoret e qendrës së djathtë në Spanjë dhe Poloni, pasuar nga Aleanca Progresive e Socialistëve dhe Demokratëve të qendrës së majtë me 135 vende.
Ndërsa duke raportuar nga Berlini, Step Vaessen i Al Jazeera tha se partitë euroskeptike do të formojnë një bllok të madh në parlamentin e ardhshëm. Megjithatë, Vaessen vuri në dukje se partitë e ekstremit të djathtë nuk janë të bashkuara.