Astronomët kanë vëzhguar një planet të largët që mund të mbulohet tërësisht në një oqean me ujë të thellë, në gjetjet që avancojnë kërkimin e kushteve të banueshme përtej Tokës.
Vëzhgimet, nga teleskopi hapësinor James Webb i NASA-s (JWST), zbuluan avujt e ujit dhe nënshkrimet kimike të metanit dhe dioksidit të karbonit në atmosferën e ekzoplanetit, i cili është dyfishi i rrezes së Tokës dhe rreth 70 vjet dritë larg. Kjo përzierje kimike është në përputhje me një botë ujore ku oqeani do të shtrihej në të gjithë sipërfaqen, dhe një atmosferë të pasur me hidrogjen, sipas studiuesve nga Universiteti i Kembrixhit, megjithëse ata nuk parashikojnë një pamje deti të butë dhe tërheqëse.
“Oqeani mund të jetë mbi 100 gradë [Celsius] ose më shumë,” tha Prof Nikku Madhusudhan, i cili drejtoi analizën. Në presion të lartë atmosferik, një oqean kaq i nxehtë mund të jetë ende i lëngshëm, “por nuk është e qartë nëse do të ishte i banueshëm”, shtoi ai.
Ky interpretim favorizohet në një punim të botuar në revistën Astronomy and Astrophysics Letters, por kundërshtohet nga një ekip kanadez që bëri vëzhgime shtesë të të njëjtit ekzoplanet, i cili njihet si TOI-270 d. Ata zbuluan të njëjtat kimikate atmosferike, por argumentojnë se planeti do të ishte shumë i nxehtë për ujë të lëngshëm – ndoshta 4,000 C – dhe në vend të kësaj do të shfaqte një sipërfaqe shkëmbore me një atmosferë tepër të dendur hidrogjeni dhe avulli uji.
Cilado pamje që fiton, këto vëzhgime të fundit shfaqin njohuritë mahnitëse që James Webb po jep për natyrën e planetëve përtej sistemit tonë diellor. Teleskopi kap dritën e yjeve që është filtruar nëpër atmosferat e planetëve që rrotullohen për të dhënë ndarje të detajuara të elementeve kimike të pranishme. Nga kjo, astronomët mund të krijojnë një pamje të kushteve në sipërfaqen e një planeti – dhe gjasat që jeta të jetë në gjendje të mbijetojë atje.
Dëshmia për oqeanin TOI-270 d bazohet në mungesën e amoniakut, të cilin kimia bazë parashikon se duhet të ndodhë natyrshëm në një atmosferë të pasur me hidrogjen. Por amoniaku është shumë i tretshëm në ujë dhe kështu do të varfërohej në atmosferë nëse do të kishte një oqean poshtë. “Një interpretim është se kjo është një botë e ashtuquajtur ‘hycean’ – me një oqean ujor nën një atmosferë të pasur me hidrogjen”, tha Madhusudhan.
Kushtet do të ishin shumë të ndryshme nga ato në Tokë. TOI-270 d është i kyçur në mënyrë të baticës, që do të thotë se njëra anë përballet përgjithmonë me yllin e saj dhe tjetra është e lagur në errësirën e përjetshme, duke krijuar një kontrast ekstrem të temperaturës.
“Oqeani do të ishte jashtëzakonisht i nxehtë gjatë ditës. Ana e natës potencialisht mund të presë kushte të banueshme, “tha Madhusudhan. Por do të kishte një atmosferë dërrmuese, me dhjetëra ose qindra herë presionin në sipërfaqen e Tokës dhe avull që do të rrotullohej nga oqeani. Ujërat ka të ngjarë të arrijnë në thellësi prej dhjetëra deri në qindra kilometra, me një shtrat akulli me presion të lartë dhe nën të një bërthamë shkëmbore.
Prof Björn Benneke, i Universitetit të Montrealit, ka kryer vëzhgime shtesë të planetit dhe vë në dyshim hipotezën e “botës hicean”. “Temperatura në këndvështrimin tonë është shumë e ngrohtë që uji të jetë i lëngshëm,” tha ai, duke shtuar se atmosfera dukej se përmbante sasi të konsiderueshme avulli uji – shumë që ekzistenca e një oqeani të jetë e besueshme. Në sipërfaqe, temperaturat mund të arrijnë 4000C, vlerëson Benneke, me ujin që ekziston në një gjendje superkritike, ku dallimi midis një lëngu dhe gazi bëhet i paqartë. “Është pothuajse si një lëng i trashë dhe i nxehtë,” tha ai.
Të dy ekipet zbuluan disulfid karboni, i cili është i lidhur me proceset biologjike në Tokë, por që mund të prodhohet edhe nga burime të tjera. Sidoqoftë, nuk kishte asnjë shenjë të një molekule tjetër biosnignature, dimetil sulfid (DMS).
“Ne nuk mund ta lidhim [dissulfidin e karbonit] me aktivitetin biologjik,” tha Madhusudhan. “Në një atmosferë të pasur me hidrogjen, është relativisht e lehtë për ta bërë atë. Por nëse jemi në gjendje të masim molekulën unike, është premtuese që ne duhet të jemi në gjendje të masim planetët e banueshëm në të ardhmen.
“Duhet të jemi jashtëzakonisht të kujdesshëm se si i komunikojmë gjetjet për këtë lloj objekti,” shtoi ai. “Është e lehtë për publikun të hidhet në idenë se ne po gjejmë tashmë jetën.”
Dr Jo Barstow, një astronom në Universitetin e Hapur, i cili nuk ishte i përfshirë në punën e fundit, tha: “Spektrat e këtyre planetëve të vegjël me JWST janë vërtet emocionuese sepse këto janë mjedise krejt të reja për të cilat ne nuk kemi ekuivalent të sistemit diellor.”
Barstow shtoi se vëzhgimet e mëtejshme për të përcaktuar bollëkun e avullit të ujit në atmosferë do të ndihmonin në sqarimin e gjasave të një oqeani. “Është vërtet magjepsëse dhe vërtet e këndshme që dy ekipe kanë parë të njëjtin grup të dhënash dhe kanë dalë me të njëjtin përbërje kimike,” shtoi ajo.